ΚΕΣΥ ή ΚΕΔΔΥ...Του Αδριανού Γ. Μουταβελή, Σχολικού Συμβούλου 4ης Περ. Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης

Του Αδριανού Γ. Μουταβελή
Σχολικού Συμβούλου 4ης Περ. Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης

Οι μηχανισμοί υποστήριξης υπάρχουν ήδη, λειτουργούν, θα μπορούσε η Πολιτεία, με διορθωτικές κινήσεις να επικαιροποιήσει διαδικασίες, να βελτιώσει τις υπηρεσίες τους. Εις μάτην…
Μια μητέρα μόνη στη ζωή, μόνη με το παιδί της με αυτισμό, μου είχε πει περιγράφοντας την καθημερινότητά της, θυμάμαι τα λόγια της, βαθιά μέσα μου έχουν στοιχειώσει: “Ζω το χάος”.
Συχνά, συνειρμοί, μου προκαλούνται με αυτή τη ρήση στην απουσία οργάνωσης και σταθερότητας, αυτών δηλαδή, που σε κάθε ευνομούμενη Πολιτεία θα υποστήριζαν το αυτονόητο όχι της εκπαίδευσης αλλά της ποιοτικής εκπαίδευσης. Γιατί αυτήν, όχι απλά την αγωγή, αλλά την ποιοτική εκπαίδευση έχει ανάγκη η αναπηρία.

Δ, ΔΔ ή ΙΠΔ;
Και ας γυρίσουμε λίγο πίσω…
Το 2000 μια ομάδα εμπνευσμένων ανθρώπων, στο τότε Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, κοιτώντας την Εσπερία, σχεδίασαν και δημιούργησαν τα Κέντρα Διάγνωσης Αξιολόγησης και Υποστήριξης (Κ.Δ.Α.Υ.) (Ν.2817/2000). Η σκέψη του “Δ.” ήταν να έρθει η Διάγνωση που μέχρι τότε γίνονταν σε Ιατροπαιδαγωγικές μονάδες (ΙΠΔ) του Υπουργείου Υγείας στα χέρια του Παιδείας με απώτερο στόχο την αποτελεσματική υποστήριξη. Με αυτό τον τρόπο ξεφεύγουμε αρκετά από την ιατρικοκεντρικότητα του μοντέλου παρέμβασης και εστιάζουμε πλέον οικοσυστημικά με βασικό πυλώνα την εκπαίδευση.
Μάλιστα, αργότερα ο νομοθέτης (Ν.3699/2008) ενισχύει τη διάγνωση τοποθετώντας ένα ακόμη “Δ”, αυτό της Διαφοροδιάγνωσης δημιουργώντας έτσι τα υπάρχοντα ΚΕ.Δ.Δ.Υ. (Κέντρα Διάγνωσης Διαφοροδιάγνωσης και Υποστήριξης). Εδώ, η άποψη είναι ότι πρέπει να αυξηθεί η αξιοπιστία του διαγνωστικού προϊόντος και έτσι να βελτιωθεί περαιτέρω η παρεχόμενη εκπαιδευτική παρέμβαση.
Ποιες άραγε επιστημονικές μελέτες, ποια επιστημονικά δεδομένα, έκαναν την ίδια αυτή Πολιτεία, μιλούμε πάντα για την ίδια Πολιτεία, που από το ένα Δ αρχικά (2000), έφτασε σε ΔΔ (2008) να περάσει ξαφνικά σήμερα, στην εκ διαμέτρου αντίθετη άποψη/θέσφατο κατάργηση της διάγνωσης από το νέο ΚΕΣΥ; Γιατί η λέξη διάγνωση δεν υπάρχει στο νέο νομοθέτημα, αυτή αποτελεί κόκκινη γραμμή και δεν θα αφορά πλέον το νεοσύστατο ΚΕΣΥ.
Υπενθυμίζουμε στον αναγνώστη ότι κάθε κρατικό σύστημα σε παγκόσμιο επίπεδο έχει έναν ή πολλούς μηχανισμούς διάγνωσης. Και ήταν εξαιρετικό, μοναδικό κέρδος για την Πατρίδα μας που είχαμε εμείς, στην εκπαίδευση αυτό το μηχανισμό, το ΚΕΔΔΥ. Κι αυτό γιατί ο προσανατολισμός παρέμενε και παραμένει μέχρι εσχάτων, στο πώς να υποστηρίξουμε το παιδί μέσα από την εκπαίδευση. Και είναι αξιόπιστος και έντιμος μηχανισμός.
Και τώρα τι θα γίνει; Ποιος θα κάνει διάγνωση;
Η προφανής απάντηση είναι ότι η διάγνωση θα αποδοθεί πλήρως στα Ιατροπαιδαγωγικά (ΙΠΔ). Αυτά, αποτελούν μηχανισμό της ελληνικής κρατικής νοσοκομειακής δομής υγείας, η οποία με τη σειρά της αποτελεί δυστυχώς, έναν από τους πλέον προβληματικούς τομείς της κρατικής διοίκησης, με αποκορύφωμα ίσως, παράκεντρα και μη έντιμες συμπεριφορές. Επιστρέφουμε πλέον, με γοργό πλέον βήμα στο ιατρικοκεντρικό μοντέλο και σε ουρές στα ΙΠΔ για απλές διαγνώσεις –ίσως και κατά παραγγελία;– και όχι σε κατ’ ουσίαν διεπιστημονικές αξιολογήσεις με σκοπό την εκπαιδευτική υποστήριξη των παιδιών μας.
Πρόκειται για πισωγύρισμα δεκαετιών.

Οι θέσεις του προσωπικού των ΚΕΔΔΥ
Σύμφωνα με το νέο νομοθέτημα, το ΚΕΣΥ διατηρεί με προσωποπαγείς θέσεις αυτές του υπάρχοντος προσωπικού του ΚΕΔΔΥ. Έτσι μια ειδικότητα που τώρα δεν προβλέπεται στο σχεδιασμό, θα παραμείνει στο ΚΕΣΥ υποθέτουμε με επικουρικό, γραμματειακό ή κάτι άλλο, ίσως ρόλο.
Αναρωτιέται κανείς όταν αργότερα, μια περισσότερο ορθολογική κατεύθυνση της εκπαίδευσης κοιτάξει το ΚΕΣΥ και διακρίνει ειδικότητες χωρίς ρόλο, χωρίς ουσιαστικό αντικείμενο, πως θα ενεργήσει. Η λογική, κάπου-κάπου επικρατεί κι αυτή στην Πατρίδα μας, λέει ότι ως ελάχιστο θα τους αποστείλει να προσφέρουν αλλού.

Εξαιρετικά κρίσιμο.
Το νέο νομοθέτημα περνά από διάγνωση κυρίως σε “διενέργεια εκπαιδευτικής αξιολόγησης”, αυτή όμως γίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο από μία και μόνο μία ειδικότητα: τον εκπαιδευτικό. Αν θέλουμε εμπλοκή άλλων ειδικοτήτων τότε αυτό λέγεται διάγνωση. Η διάγνωση θέλουμε να γίνεται διεπιστημονικά και στην περίπτωσή του ΚΕΔΔΥ έχει εκπαιδευτική εστίαση και καλώς γίνεται.
Αν όμως επιμένουμε στην εκπαιδευτική αξιολόγηση, όπως ο νέος νόμος περιγράφει, σύντομα και οι υπόλοιπες ειδικότητες ΕΕΠ δεν θα έχουν ίσως πραγματικό λόγο ύπαρξης στο ΚΕΣΥ. Και αυτό είναι πολύ λυπηρό!

ΚΕΔΔΥ και Υποστήριξη
Βασική αρχή της συμβουλευτικής, είναι ότι αυτός που υποστηρίζει είναι ανάγκη να υποστηρίζεται. Έτσι εάν θέλεις έναν άνθρωπο ή πολύ περισσότερο έναν μηχανισμό υποστηρικτικό είναι ανάγκη να τον υποστηρίζεις. Τι συνέβη με το ΚΕΔΔΥ;
Μοιάζει η Πολιτεία να έγραψε ένα νόμο στο μακρινό 2000 και να σταμάτησε εκεί… Καμία επικαιροποίηση του κανονισμού του, καμία βελτίωση της γραφειοκρατίας, χρόνια υποστελέχωση, ελάχιστη, αποσπασματική βοήθεια…
Και οι άνθρωποι του ΚΕΔΔΥ, εκπαιδευτικοί και ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό;
Όσοι εργαστήκαμε σε ΚΕΔΔΥ ή κοντά σε αυτά, όπως ο υποφαινόμενος, αναγνωρίζουμε το εύρος, τη δυναμικότητα, την εργατικότητα, την πολλή και καλή δουλειά των ανθρώπων του ΚΕΔΔΥ. Αυτοί, με προσωπικό άχθος, καθάρισαν, κουβάλησαν, έβαψαν, επιδιόρθωσαν κτίρια, παρακάλεσαν, χρησιμοποίησαν φίλους και συγγενείς για εκτυπωτές και υπολογιστές. Έμεινα μέχρι τη νύχτα για να οργανώσουν την άλλη μέρα, να βγάλουν διαγνώσεις.
Ακόμη και σήμερα παρακαλούν για χαρτί να γράψουν και μελάνι να εκτυπώσουν.
Υπάρχει λύση;
Όταν τα τελευταία χρόνια τα ΚΕΔΔΥ στελεχώθηκαν καλύτερα, με μαγικό τρόπο, οι “λίστες αναμονής” τους περιορίστηκαν. Μάλιστα, ήταν ακόμη πιο συχνά οι συνάδελφοι των ΚΕΔΔΥ στα σχολεία μας και η υποστήριξη βελτιώθηκε.
Έτσι, εάν το πραγματικό ζητούμενο είναι αυτό της υποστήριξης, το είδαμε τα τελευταία χρόνια, το σημερινό, υπάρχον ΚΕΔΔΥ μπορεί αποτελεσματικά να υποστηρίξει, αρκεί η Πολιτεία να το υποστηρίζει.

ΚΕΣΥ ή ΚΕΔΔΥ
Οι μηχανισμοί υποστήριξης υπάρχουν ήδη, λειτουργούν, θα μπορούσε η Πολιτεία, με διορθωτικές κινήσεις να επικαιροποιήσει διαδικασίες, να βελτιώσει τις υπηρεσίες τους. Εις μάτην…
Ένα απλό/απλοϊκό παράδειγμα:
Στην πραγματική ζωή, εάν ένας άνθρωπος διαθέτει, μια επιχείρηση, ένα μαγαζί και θέλει να βελτιώσει την απόδοσή του, αυτό που πρώτα σκέφτεται είναι να κάνει ανακαίνιση ή ακόμη καλύτερα διαρκείς, διορθωτικές, βελτιωτικές κινήσεις. Να βελτιώσει σιγά-σιγά το χώρο, την οργάνωση, τους υπαλλήλους του, το προϊόν. Σπάνια, όταν διαθέτει τρομερά μεγάλους πόρους γκρεμίζει όλο το μαγαζί απολύει και ξαναχτίζει και ξαναπροσλαμβάνει από την αρχή. Του κοστίζει σε πολύ χρήμα και δαπανά πολύ χρόνο να το οργανώσει από την αρχή.
Η αντιστοιχία είναι αυτονόητη. Διαθέτουμε μηχανισμούς υποστήριξης της εκπαίδευσης. Και τώρα, τα παιδιά μας, τα σχολεία μας, εμείς, νομίζω, δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο και η Πατρίδα μας με σιγουριά δεν διαθέτει τους πόρους να υποστηρίξει φανταχτερά γκρεμίσματα και μεγαλοπρεπή χτισίματα. Για ποιο λόγο άλλωστε;
Το 2008 με την κατάργηση και όχι μετονομασία των ΚΔΑΥ για τη δημιουργία των ΚΕΔΔΥ, όλο το σύστημα τότε, ταλαιπωρήθηκε με κλείσιμο βιβλίων, εφορίας, μισθολογικών, άνθρωποι έμειναν απλήρωτοι. Κι όλα αυτά ο νέος νομοθέτης τα ξεχνά. Κι όμως, δεν είναι παρά μόνο μια δεκαετία πίσω.

Εξαιρετικά σημαντικό.
Η παγκόσμια εκπαιδευτική κοινότητα και εμείς μαζί, ζούμε την σπουδαία εποχή για την πανανθρώπινη κουλτούρα και τον Ανθρωπισμό, όπως ο Διαφωτισμός μας τον κληρονόμησε, την εποχή της ένταξης. Ας σκεφτούμε μόνο που ήταν τα παιδιά μας με αυτισμό 30 χρόνια πριν! Πλέον, όλο και πιο πολλά πιτσιρικάκια με αναπηρία ή εεα βρίσκονται και θα βρίσκονται στα γενικά σχολεία εμπλουτίζοντας τα σχολικά περιβάλλοντα, και όλοι μας, με άγχος δηλώνουμε ότι χρειαζόμαστε υποστήριξη για να υποστηρίξουμε αυτή την μετάβαση.
Αυτή την εποχή, ο νέος θεσμός του ΚΕΣΥ μοιάζει αναντίστοιχος με τις προσδοκίες μας.
Αναγιγνώσκοντας παράλληλα και κατά αντιπαράθεση τα κείμενα, παλαιά και νέα νομοθετήματα είναι εμφανή τα κέντρα ενδιαφέροντος. Το ΚΕΔΔΥ επικεντρώνεται με εξειδίκευση στο παιδί και μάλιστα αυτό με εεα ή αναπηρία και διεπιστημονικά προάγει την παρέμβαση στην ομάδα, στο σχολείο. Αντίθετα, το ΚΕΣΥ φεύγει από το παιδί με αναπηρία για να εστιάσει στο εκπαιδευτικό σύστημα και δια πάσα νόσον: επιμόρφωση, ειδική αγωγή, συμβουλευτική, επαγγελματικό προσανατολισμό -!- και πλήθος άλλων! One size fits all (ένα νούμερο για όλα)!
Δημιουργείται έτσι, ένας θεσμός που πρέπει να τα κάνει όλα, ένας βροντόσαυρος –δανείζομαι την έκφραση- με τεράστιες ανάγκες ενέργειας, εντελώς άσχετα μεταξύ τους αντικείμενα και χαμηλή δυνατότητα στόχευσης και ευελιξίας. Θα απαιτεί διαρκώς πολύ καύσιμο να κινηθεί (προσωπικό και υποστήριξη) και με σιγουριά θα στερηθεί αποτελεσματικότητας.
Πολλοί λένε –αισιόδοξα– τίποτα δεν αλλάζει. Όμως ο νομοθέτης λέει αλήθεια, το ΚΕΔΔΥ καταργείται/γκρεμίζεται στο σύνολό του. Εάν ο νομοθέτης δεν εννοούσε κατάργηση απλά, θα έγραφε “μετονομάζεται” και θα συνέχιζε όπως το ΚΕΔΔΥ να εστιάζει σε αυτό που έχουμε περισσότερο ανάγκη αυτή την εποχή της ένταξης των παιδιών μας με αναπηρία στα γενικά σχολεία.
Αλλά θέλει να καταργήσει για να έχει ίσως την ματαιοδοξία να χτίσει, άλλωστε δεν θα είναι δικό του, προσωπικά δικό του, αλλά δικό μας, όλων εμάς το κόστος…

esos.gr/