«Ας δημιουργήσουμε αναμνήσεις στα παιδιά μας»

 Β. Ηλιόπουλος: «Ας δημιουργήσουμε αναμνήσεις στα παιδιά μας»

Τι κοινό μπορεί να έχουν τα Χριστούγεννα που περιγράφει ο Κάρολος Ντίκενς στη «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» του ή ο Παπαδιαμάντης σε κάποιο από τα διηγήματά του όπως η «Σταχομαζώχτρα» με το σύγχρονο «πνεύμα» των εορτών, τα «χωριά του Αη Βασίλη» σε κάθε δεύτερη γωνία και τα φορτικά αιτήματα των νεαρών προς τον... Αγιο να τους φέρει τις τελευταίες κυκλοφορίες ηλεκτρονικών gadgets και παιχνιδιών;
Αναζητώντας το νήμα (και το νόημα) που μπορεί να συνδέει το χθες με το σήμερα, οι «Σαββατιάτικες Συναντήσεις» φιλοξενούν τον συγγραφέα Βαγγέλη Ηλιόπουλο, ο οποίος παραμονή Χριστουγέννων του 1995 προτίμησε να απορρίψει τις προσκλήσεις που είχε δεχθεί για το ρεβεγιόν και να γράψει ένα χριστουγεννιάτικο διήγημα: «Εκείνο το βράδυ κατάλαβα ότι ο τρόπος που εγώ βίωνα τα Χριστούγεννα κι αυτό που έχω στο μυαλό μου δεν πολυμοιάζει με των υπολοίπων», λέει χαμογελώντας. «Αυτό που, ουσιαστικά, ήθελα ήταν να δημιουργώ αναμνήσεις, ιδιαίτερες στιγμές, οικογενειακά έθιμα στα παιδιά μου. Να θυμούνται τη σχέση μας μέσα από αυτές τις στιγμές. Αποφάσισα, λοιπόν, πως αυτό πρέπει αφενός να το χτίσω στο δικό μου σπίτι και αφετέρου να το επικοινωνήσω στα παιδιά του κόσμου». «Ο δικός μας Αγιος Βασίλης» κυκλοφόρησε το 2002 για να ακολουθήσουν τα βιβλία «Πού πήγαν τα Χριστούγεννα» και «Ο Καλοκάντζαρος».
Ο Ηλιόπουλος γεννήθηκε το 1964 στην Αθήνα, ζει στην Αθήνα και, παράλληλα με τη συγγραφή, εργάζεται στην πρωτοβάθμια ιδιωτική εκπαίδευση. Τα δικά του, ωστόσο, Χριστούγεννα «μυρίζουν» παράδοση, οικογένεια, χωριό. Στο καφέ, όμως, των βορείων προαστίων που συναντιόμαστε η εικόνα είναι άλλη. Κόσμος πηγαινοέρχεται βιαστικά, έχοντας στα χέρια του τις πρώτες γιορτινές αγορές. Αναρωτιέμαι αν νιώθει λίγο «σταυροφόρος» ή –λόγω εποχής– το «καλό πνεύμα των Χριστουγέννων». «Οχι. Νιώθω ότι είμαι ένας άνθρωπος που έχει περάσει πολύ ωραία Χριστούγεννα και θέλω να δείξω και στους άλλους πόσο καλά μπορούν να περάσουν, χωρίς απαραιτήτως υλικό κόστος. Δεν χρειάζεται να πας στην Eurodisney για να πεις “τι ευτυχισμένοι που είμαστε”. Μπορεί να έχει πλάκα να μείνουμε όλοι μαζί σπίτι και να ετοιμάσουμε τη βασιλόπιτα», μου απαντά. «Η παράδοση είναι πολύ δυνατό κομμάτι στην πορεία κάθε λαού και σε αυτό εντάσσω και τη λογοτεχνική παράδοση και τα έθιμα μας... όλα αυτά μας δημιουργούν ψυχική ισορροπία, μας δίνουν την ηρεμία τού ότι ανήκεις κάπου».
Για τον Ηλιόπουλο, η απάντηση στο ερώτημα που του θέτουν οι γονείς «πώς θα ξεκολλήσουν τα παιδιά μας από το iPad» είναι απλό: «Να κάνουμε κάτι όλοι μαζί». Δεν έχει βεβαίως ψευδαισθήσεις. «Δεν μπορώ να πάω κόντρα στον τρόπο που ζούμε σήμερα. Τα παιδιά σήμερα συναντιούνται στο Playstation. Μιλάμε για μια γενιά που δεν θα μιλάει στο τηλέφωνο, δεν θα βλέπει τηλεόραση στο σαλόνι, αλλά θα μιλάει και θα βλέπει τους φίλους του στο “ηλεκτρονικό μηχανάκι” του», εξηγεί. Γι’ αυτό, άλλωστε, εκτιμά πως, έστω και στις εορτές, ο χρόνος που μπορούν οι γονείς και οι οικογένειες να περνούν μαζί είναι πολύτιμος. «Τα Χριστούγεννα είχαν, ούτως ή άλλως, συμμετοχική λογική. Αυτό χάνεται και πρέπει κανείς να το προσπαθήσει. Οχι με υψηλούς στόχους που θα είναι δύσκολο να επιτευχθούν, αλλά με απλά πράγματα, όπως ένα οικογενειακό τραπέζι, να βρεθούμε όλοι μαζί στη γιορτή. Αυτές οι συναντήσεις είναι μαθήματα ζωής για τα παιδιά, νιώθουν ότι κάπου ανήκουν, τους δημιουργούμε αναμνήσεις και συνήθειες που παράλληλα με τα λαϊκά έθιμα συγκροτούν τα οικογενειακά μας πλέον έθιμα».
«Και τα πάρκα, τα παγοδρόμια, όλα αυτά που ξεφυτρώνουν γύρω μας, συγκροτώντας την, εμφανώς επικερδή, “βιομηχανία των Χριστουγέννων”;» τον ρωτώ. «Φοβάμαι τι αναμνήσεις θα έχουν τα παιδιά μας. Οτι τα πήγαμε στο τάδε θεματικό χωριό; Εντάξει, εάν είναι η πρώτη φορά, είναι μια συγκλονιστική εμπειρία. Αλλά, όταν σε κάθε γωνία ξεφυτρώνει και ένα event, τι διαφορά να κάνει; Γνωρίζω ότι οι συνθήκες είναι δύσκολες, ένας αγώνας δρόμου για τους γονείς. Ομως οι διακοπές είναι η ευκαιρία να κάνουμε πράγματα, κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που ζούμε συνήθως. Αυτό που λέω εγώ είναι φτιάξτε μια ατμόσφαιρα που το παιδί θα τη βιώσει διαφορετικά από την καθημερινότητά του. Δώστε του κάτι που θα του μείνει και θα προσπαθήσει και με τη δική του οικογένεια αύριο να το αναπαράγει. Αλλωστε, το αληθινό πνεύμα της λογικής των Χριστουγέννων είναι η αγάπη και η προσφορά. Δεν είναι υπερκαταναλώνω, αλλά προσφέρω. Ας κάνουμε μια μικρή κίνηση προσφοράς, σε μια άγνωστη γιαγιά σε ένα γηροκομείο. Είναι μια κίνηση που το παιδί θα τη θυμάται... στο mall θα πάει ξανά και ξανά».
Η συζήτησή μας επεκτείνεται στις εκδόσεις και στην υπερπαραγωγή βιβλίων της... σειράς για τις γιορτές, στη συγγραφή και αν κάποιος μπορεί να ζήσει από αυτή (σ.σ. ο ίδιος το αρνείται εμφατικά, αν και τα βιβλία του κυκλοφορούν από την Ιρλανδία μέχρι τη Μαλαισία, την Κορέα και την Κίνα) πριν καταλήξει, πού αλλού, στο διαχρονικό ερώτημα που του θέτουν οι μικροί αναγνώστες και οι μαθητές του: «Υπάρχει Αγιος Βασίλης;»
«Για τον καθένα μας υπάρχει ο δικός του Αγιος Βασίλης. Κι αν δεν υπάρχει, πρέπει να γίνουμε εμείς γι’ αυτόν. Η έννοια της προσφοράς, ότι κάποιος με σκέπτεται και μου κάνει δώρο, είναι στον πυρήνα της ύπαρξής μας. Εάν κάποιος νιώθει ότι αυτό δεν υπάρχει, είναι εξαιρετικά δυστυχισμένος», λέει ο Ηλιόπουλος. «Για εμένα, ήταν ο πατέρας μου, ο οποίος όντως ντυνόταν Αγιος Βασίλης». Δεν προκαλεί έκπληξη το ότι και ο ίδιος ακολούθησε το παράδειγμά του με τα δικά του παιδιά. «Μου αρέσει το παιχνίδι ότι αυτός ο “Αγιος Βασίλης” είναι οι γονείς ή ο παππούς. Δεν θα πάθει τίποτε το παιδί εάν πίστευε σε μια λαϊκή παράδοση και ξαφνικά συνειδητοποιήσει ότι αυτό το στήσανε οι γονείς του. Τη στιγμή, μάλιστα, που θα το συνειδητοποιήσει όχι απλώς δεν θα τραυματιστεί αλλά θα καταλάβει και τι πραγματικά σημαίνει να είσαι γονιός... Δεν είναι σε γεννάω, σε τρέφω, σε μεγαλώνω. Είναι τι σου προσφέρω στις άυλες βαλίτσες σου».

kathimerini.gr/